بعد از سه ماه تاخیر شاپرک گزارش سه ماه تابستان را منتشر کرد. همین امر بهانه ای شد که عملکرد شش ماه شرکت های فعال در زمینه پرداخت الکترونیک را بررسی کنیم. البته با تمرکز بر روی 4 شرکت فعال در این صنعت که در بازار سرمایه مورد داد وستد قرار می­گیرند.

نگاهی جهانی به صنعت پرداخت الکترونیک

گزارش­ها حاکی از آن است در اکثر کشورهای جهان پرداخت الکترونیک جایگزین پرداخت نقدی شده است. همچنین رشد سریع این صنعت در اکثر کشورهای جهان خیره کننده است. البته که این رشد در 2 سال اخیر ایران هم قابل توجه بوده است. البته رمز موفقیت و ماندگاری شرکت­های فعال در این زمینه  در صنعت پرداخت الکترونیک، بروز بودن و داشتن آگاهی از آخرین فناوری و تکنولوژی روز می­ باشد.

موسسه bcg[1] پیش بینی کرده که تا سال 2025 پرداخت غیرنقدی رشد چشمگیری نسبت به پرداخت­های نقدی خواهد داشت . همچنین رشد درآمدی صنعت پرداخت را به صورت زیر پیش بینی نموده است. همانطور که مشخص است بیشترین پیش بینی رشد مربوط به خاورمیانه و افریقا و منطقه آسیا و اقیانوس آرام است.

همچنین در بین ابزارهای پرداخت، پرداخت موبایلی به عنوان روش جدید در کانون توجه شرکت­های فعال در این زمینه تبدیل شده است. به طوریکه موسسه BI Intelligance پیش بینی کرده که تا سال 2020 میلادی حجم پرداخت­های موبایلی در امریکا سالانه 80% رشد خواهد کرد. در خصوص پرداخت­های موبایلی شرکت­های ایرانی هم بیکار ننشستن و در دو حوزه اپلیکیشن و MPOSEها با یکدیگر در رقابت هستند.

از دیگر روش های جدید پرداخت، می­توان به پرداخت­های غیرتماسی اشاره نمود که این موضوع هم باعث رقابت بین شرکت­های پرداخت الکترونیک شده است. تکنولوژی NFC به عنوان یک روش پرداخت غیر تماسی، یک روش امن و سریع برای پرداخت می­باشد. که در حال حاضر اکثر دستگاه­های کارتخوان شرکت­های پرداخت مجهز به این فناوری است. همچنین اپلیکیشن سکه که متعلق به شرکت به­پرداخت ملت است، مجهز به این فناوری است.

بررسی کلان ارزش پرداخت الکترونیکی

در شش ماه ابتدایی سال1396 همراه با رشد ماهانه نقدینگی، ارزش تراکنش­های شاپرک نیز رشد نموده است. اما اگر بخواهیم بدانیم پرداخت الکترونیکی رشد نموده است و یا پرداخت نقدی، از نسبت اسکناس و مسکوک نزد مردم به نقدینگی و نسبت ارزش شاپرک به نقدینگی استفاده می کنیم. در جدول زیر مبلغ ماهانه سه آیتم فوق به همراه نسبت­مربوطه آمده است. البته به دلیل اینکه نقدینگی تا پایان مرداد ماه منتشر شده است، این مقایسه برای 5ماه ابتدایی سال صورت گرفته است.

نکات مهم گزارش شش ماهه شاپرک

بخش اول- تعداد و ارزش تراکنش­ها

در شش ماه ابتدایی سال 1396، از تعداد 8,764,059,167  تراکنش، 91% آن یعنی تعداد 7,992,949,564 تراکنش موفق  به ارزش 8,164,527,941 میلیون ریال در شبکه شاپرک اتفاق افتاده است. که تعداد تراکنش ها نسبت به شش ماهه1395 به میزان 37% رشد داشته است و ارزش تراکنش ها نیز نسبت به شش ماهه 1395 به میزان 32% رشد داشته است. در جدول زیر سهم هر یک از ابزار های پذیرش از کل تراکنش های شبکه شاپرک در شش ماهه ابتدایی سال1396 در مقایسه با شش ماه ابتدایی سال 1395 آورده شده است.

همانطور که مشخص است سهم هر سه ابزار در دوره زمانی مورد مقایسه یکسان است. این درحالی است که هدف شرکت افزایش سهم دردو حوزه اینترنت و موبایل و به خصوص موبایل است.

در شش ماهه ابتدایی سال 1396 :

• تعداد تراکنش های پایانه های فروش 7,037,031,177 به ارزش 7,520,776,844 میلیون ریال است که تعداد تراکنش ها نسبت به شش ماه 1395 به میزان 41% رشد و ارزش تراکنش ها به میزان 31%رشد داشته است.
• تعداد تراکنش های درگاه های اینترنتی 215,900,752 به ارزش 598,780,146میلیون ریال است که تعداد تراکنش ها نسبت به شش ماه 1395 میزان 33% رشد و ارزش تراکنش ها به میزان 59%رشد داشته است
• تعداد تراکنش های موبایلی 740,017,635 به ارزش 44,970,952 میلیون ریال است که تعداد تراکنش ها نسبت به شش ماه 1395 به میزان 10% رشد و ارزش تراکنش ها به میزان 42% رشد داشته است.

 بخش دوم- شاخص اثر بخشی

عدد شاخص فوق نشان دهنده توانایی یک شرکت در جذب تراکنش می باشد. عدد این شاخی هر چقدر از یک بالاتر باشد کارایی شرکت بهتر نشان می دهد. در جدول زیر اعداد این شاخص در شش ماهه ابتدایی سال را نشان می دهد. همانطور که مشخص است شرکت­های آسان پرداخت پرشین- به پرداخت ملت و پرداخت الکترونیک سامان بهترین عملکرد را دربین دیگر شرکت­ها در جذب تراکنش دارند.

بخش سوم- اندازه گیری تمرکز بازار

از پیچیدگی محاسبه شاخص هرفیندال- هریشمن که بگذریم، با محاسبه این شاخص می توان به این موضوع پی­برد که تمرکز بازار بر روی کدام­یک از ابزارهای پذیرش است و یا کدام حالت انحصاری به خود گرفته است. عدد این شاخص کمتر از 1000 باشد نشان دهنده بازار رقابتی- بین 1000تا 1800 حالت ملایم وبالای 1800 تمرکز بالا را نشان می­دهد. در واقع حالت سوم حالت انحصاری است. اما در جدول و نمودار زیر وضعیت این شاخص در شش ماه ابتدایی سال نشان داده شده ست.

بخش چهارم-  سهم شرکت­ها از تراکنش­های شاپرکی

اما سهم 12 شرکت psp از تعداد و مبلغ کل تراکنش­ در شش ماه ابتدای 1396 نشان می­دهد که چه در بخش تعدادی و چه مبلغی، شرکت به­پرداخت ملت بیشترین سهم را دارد. این شرکت در نشریه نیلسن ریپورت نیز بین سایر شرکت­های ایرانی، بالاترین رتبه را دارا می­باشد. لازم به ذکر است که شرکت مذکور  در بخش ابزار موبایلی ضعیف عمل کرده است.

اینکه هر شرکت در چه تعداد از ابزارهای پذیرش را در اختیار دارد و بر روی کدام خدمت متمرکز است را به گزارش بعدی موکول می نماییم.

[1] Boston Consulting Group